1. WBC
Gdy mowa o odporności i zdrowiu układu odpornościowego, niezwykle istotną rolę odgrywają białe krwinki, czyli leukocyty. Te komórki chronią nas przed infekcjami i chorobami poprzez zwalczanie bakterii, wirusów i innych patogenów. Dlatego kluczowym elementem oceny stanu układu odpornościowego jest wykonanie pełnej morfologii krwi.
Morfologia krwi dostarcza informacji nie tylko o białych krwinkach, ale również o czerwonych krwinkach (RBC) oraz płytkach krwi. To badanie służy między innymi do wykrywania różnorodnych problemów zdrowotnych, takich jak anemia, infekcje, zaburzenia krzepnięcia, dysfunkcje układu odpornościowego czy nowotwory krwi.
Na przykład, niski poziom leukocytów może świadczyć o niedostatecznej zdolności organizmu do efektywnej obrony przed infekcjami, natomiast ich wysoki poziom może wskazywać na obecność infekcji lub stan zapalny w organizmie.
Różnicowanie białych krwinek jest kluczowe, gdy ich liczba jest obniżona lub podwyższona. Test różnicowania WBC oprócz podania całkowitej liczby białych krwinek uwzględnia również liczbę oraz odsetek pięciu głównych typów tych komórek:
- Neutrofile — pierwsza linia obrony w miejscach infekcji i stanów zapalnych, które pochłaniają drobnoustroje i wydzielają enzymy niszczące patogeny.
- Limfocyty — komórki produkujące przeciwciała przeciwko drobnoustrojom, zwalczające komórki nowotworowe lub zakażone wirusami oraz kierujące odpowiedzią immunologiczną.
- Monocyty — odpowiedzialne za pochłanianie drobnoustrojów i obcych cząstek, usuwanie martwych komórek oraz wzmacnianie odpowiedzi immunologicznej.
- Eozynofile — komórki zwalczające infekcje pasożytnicze i biorące udział w reakcjach alergicznych.
- Bazofile — uczestniczą w reakcjach zapalnych.
2. Białko CRP
Czy wiedziałeś, że białko C-reaktywne (CRP) to nie tylko wskaźnik aktywności Twojego układu odpornościowego, ale także kluczowy marker stanu zapalnego w organizmie? Produkcja CRP przez wątrobę jest odpowiedzią na różne typy urazów, stany zapalne oraz infekcje. Zrozumienie, jak działa to białko, może pomóc Ci lepiej monitorować i dbać o swoje zdrowie.
Gdy organizm napotyka drobnoustroje chorobotwórcze lub uszkodzenia tkanek, CRP pomaga białym krwinkom w rozpoznawaniu i eliminowaniu tych zagrożeń. Wiąże się ono z patogenami i uszkodzonymi komórkami, oznaczając je do zniszczenia. W normalnych warunkach, kiedy przyczyna stanu zapalnego znika, poziom CRP wraca do normy. Jednak przy przewlekłym stanie zapalnym, nawet o niskim stopniu nasilenia, jego poziom może być stale podwyższony.
Białko C-reaktywne jest nie tylko biomarkerem, który pomaga w diagnozowaniu i monitorowaniu infekcji i stanów zapalnych, ale także narzędziem do oceny ryzyka długoterminowych problemów zdrowotnych, w tym chorób serca. Regularne badanie poziomu CRP, zwłaszcza przy pomocy testu hs-CRP, może być kluczowe w zarządzaniu Twoim zdrowiem. Pamiętaj jednak, że interpretacja wyników powinna być dokonywana przez specjalistę, który weźmie pod uwagę Twoją indywidualną historię zdrowotną i inne czynniki.
3. Witamina D: "Witamina Słoneczna" i jej rola w odporności
Witamina D, często nazywana „witaminą słoneczną”, jest powszechnie znana z wpływu na zdrowie i wytrzymałość kości. Jednak mało kto zdaje sobie sprawę, że odgrywa ona również kluczową rolę w naszym układzie odpornościowym, wpływając na wrodzoną oraz nabytą odpowiedź immunologiczną.
Niedobór witaminy D został powiązany z większym ryzykiem wystąpienia niektórych infekcji bakteryjnych i wirusowych. Badania sugerują, że witamina D ma również zdolność do moderowania nadmiernych reakcji zapalnych w organizmie.
Witamina D może być wytwarzana przez skórę pod wpływem bezpośredniego nasłonecznienia. Ponadto, można ją pozyskać poprzez dietę oraz suplementy. To sprawia, że jest jedną z łatwiejszych witamin do uzupełnienia, pod warunkiem odpowiedniej ekspozycji na słońce lub stosowania właściwej suplementacji. Badania wskazują, że poziomy 40-60 ng/ml są skorelowane z najmniejszym ryzykiem śmiertelności z powodów wszelakich.
4. Żelazo: Niezbędny składnik dla Twojego układu odpornościowego
Żelazo jest kluczowym minerałem, który odgrywa znaczącą rolę w utrzymaniu zdrowego układu odpornościowego i zwiększeniu odporności na infekcje. Jest nie tylko niezbędne do produkcji białych krwinek, ale także bierze udział w tworzeniu cytokin oraz reaktywnych form tlenu, które są kluczowe w eliminacji drobnoustrojów.
Niedobór żelaza może poważnie zaburzać funkcjonowanie układu odpornościowego, skierowując odpowiedź immunologiczną z typu Th1 na Th2, co obniża zdolność organizmu do zwalczania infekcji wirusowych i bakteryjnych. Jest to szczególnie widoczne w przypadkach niedokrwistości z niedoboru żelaza, co wiąże się z częstszymi infekcjami dróg oddechowych, zwłaszcza u dzieci.
Kobiety i dzieci są szczególnie podatne na niedobór żelaza, a typowe objawy to zmęczenie, bóle głowy, bladość skóry, niepokój i duszność. W przypadku wystąpienia jakiegokolwiek z tych objawów, zaleca się konsultację z lekarzem i sprawdzenie poziomu żelaza w organizmie.
Lekarz może zlecić następujące badania, aby sprawdzić poziom żelaza:
- Żelazo + TIBC (Całkowita zdolność wiązania żelaza) — to badanie pozwala na ocenę niedoboru żelaza.
- Nasycenie transferyną — obliczane na podstawie poziomu żelaza i TIBC, informuje o stanie wykorzystania żelaza w organizmie.
- Ferrytyna — jest zazwyczaj dobrym wskaźnikiem ogólnych zapasów żelaza, chociaż jej wartości mogą być mylące w obecności infekcji lub stanu zapalnego.
Suplementacja żelaza może być korzystna w zapobieganiu niektórym typom infekcji, szczególnie dróg oddechowych. Jednak warto zwrócić uwagę, że w niektórych przypadkach, jak przy malarii czy gruźlicy, niedobór żelaza może faktycznie ograniczać rozwój patogenów, które do swojego rozwoju potrzebują żelaza.
5. Kwas foliowy (Witamina B9): Kluczowy składnik dla Twojego układu odpornościowego
Kwas foliowy, czyli witamina B9, to niezbędna witamina rozpuszczalna w wodzie, która odgrywa kluczową rolę w produkcji nowych komórek, w tym komórek odpornościowych. Naukowe badania wskazują, że niedobór kwasu foliowego może prowadzić do upośledzonej odpowiedzi immunologicznej, zwiększając podatność na infekcje.
Objawy niedoboru kwasu foliowego obejmują:
- Osłabienie i zmęczenie
- Zamglenie umysłu
- Drażliwość
- Bóle głowy
- Nieprawidłowe bicie serca
- Duszności
Dieta bogata w foliany: Najlepszym sposobem na zapewnienie odpowiedniej ilości kwasu foliowego w diecie jest spożywanie świeżych owoców i warzyw. Warto pamiętać, że gotowanie może zniszczyć do 90% kwasu foliowego w żywności, dlatego preferowane jest spożywanie produktów w ich surowej formie.
Suplementacja: Jeśli dieta nie wystarcza, a poziom kwasu foliowego jest niski, warto rozważyć suplementację. Zamiast syntetycznego kwasu foliowego, rekomendowane jest stosowanie 5-MTHF (metylotetrahydrofolian), który jest lepiej przyswajalną formą tej witaminy.
6. Hormony Tarczycy – TSH, ft3 , ft4
Zaburzenia pracy tarczycy mogą mieć znaczący wpływ na układ odpornościowy. Tarczyca produkuje hormony T3 (trijodotyronina) i T4 (tyroksyna), które są regulowane przez hormon TSH (hormon stymulujący tarczycę). Hormony tarczycy odgrywają kluczową rolę w metabolizmie i funkcjonowaniu wielu narządów, w tym układu odpornościowego. Oto, jak konkretne zaburzenia tych hormonów mogą wpływać na układ odpornościowy:
Niedoczynność tarczycy (hipotyreoza)
- Niskie T3 i T4, wysokie TSH
- Wpływ na układ odpornościowy:
- Zaburzenia funkcji limfocytów: Limfocyty są kluczowymi komórkami układu odpornościowego, a ich funkcjonowanie może być osłabione przy niedoborze hormonów tarczycy.
- Zwiększona podatność na infekcje: Niedoczynność tarczycy może prowadzić do osłabienia odporności, co skutkuje częstszymi infekcjami bakteryjnymi, wirusowymi i grzybiczymi.
- Autoimmunologiczne zapalenie tarczycy (Hashimoto): Jest to choroba, w której układ odpornościowy atakuje tarczycę, prowadząc do jej niedoczynności. Często towarzyszą temu inne choroby autoimmunologiczne.
Nadczynność tarczycy (hipertyreoza)
- Wysokie T3 i T4, niskie TSH
- Wpływ na układ odpornościowy:
- Zwiększona aktywność limfocytów: Nadmiar hormonów tarczycy może prowadzić do nadmiernej stymulacji limfocytów, co może sprzyjać rozwojowi chorób autoimmunologicznych.
- Autoimmunologiczne zapalenie tarczycy (choroba Gravesa-Basedowa): Jest to choroba autoimmunologiczna, w której przeciwciała stymulują tarczycę do nadmiernej produkcji hormonów. Może to prowadzić do zwiększonego ryzyka innych chorób autoimmunologicznych.
- Zmniejszona odporność na infekcje: Choć nadczynność tarczycy często kojarzy się z nadmierną reakcją immunologiczną, może również osłabiać organizm, czyniąc go bardziej podatnym na infekcje.
Ogólny wpływ hormonów tarczycy na układ odpornościowy:
- Regulacja produkcji cytokin: Hormony tarczycy wpływają na produkcję i uwalnianie cytokin, które są kluczowe dla komunikacji między komórkami układu odpornościowego.
- Wpływ na stan zapalny: Zaburzenia poziomu hormonów tarczycy mogą prowadzić do zaburzeń w procesach zapalnych, co może skutkować przewlekłymi stanami zapalnymi lub osłabioną odpowiedzią zapalną na infekcje.
- Wpływ na barierę jelitową: Hormony tarczycy wpływają na zdrowie bariery jelitowej, a jej dysfunkcja może prowadzić do translokacji bakterii i toksyn do krwiobiegu, co może dodatkowo obciążać układ odpornościowy.
Podsumowując, zaburzenia pracy tarczycy mogą mieć różnorodny i istotny wpływ na funkcjonowanie układu odpornościowego. Dlatego ważne jest monitorowanie poziomów TSH, T3 i T4 oraz odpowiednie leczenie zaburzeń tarczycy, aby wspierać ogólną odporność organizmu.
MAREK FISCHER
Jeden z najwyżej cenionych i respektowanych konsultantów żywieniowych oraz szkoleniowców
w Europie. W środowisku żywieniowym,
sportowym i biznesowym uchodzi za skrajnie skutecznego, ale jednocześnie bardzo wymagającego i bezkompromisowego.
